"Ustawa Kamilka"

Tzw. „ustawa Kamilka” wprowadza szereg zmian do wielu aktów prawnych, jednak główne przepisy, które będą miały wpływ na działalność Puckiego Centrum Medycznego („PCM”) znajdują się w ustawie z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (Dz. U. 2024 poz. 560 i 1228). To tam prawodawca zawarł ogólny katalog przykładowych standardów ochrony małoletnich, które muszą znaleźć się w treści dokumentu przygotowanego przez placówkę medyczną.

Wprowadzenie nowych standardów

Obowiązek przygotowania i wprowadzenia nowych standardów należy do kierownika placówki. Powinien on również ustalić zasady udostępniania tych standardów rodzicom i opiekunom małoletnich pacjentów, a także zaplanować procedurę aktualizacji, która jest obowiązkowa co najmniej raz na dwa lata. Ponieważ dostęp do standardów powinny mieć też dzieci, na kierowniku placówki spoczywa obowiązek utworzenia wersji odpowiedniej dla małoletnich – skróconej i sformułowanej w sposób zrozumiały, dostosowany do ich wieku i możliwości poznawczych, zawierającej najważniejsze dla nich informacje, czyli opisanie zasad bezpiecznych relacji między dorosłymi a dziećmi oraz przekazanie dzieciom informacji, do kogo mogą się zwrócić w sytuacji, gdy doświadczyły przemocy. Ważne, by zostały one powieszone w takim miejscu, by mogło zapoznać się z nimi dziecko.

Zasady dla dorosłych jak i wersja skrócona dla małoletnich muszą pojawić się w widocznym miejscu w placówce medycznej (np. przy recepcji) oraz na stronie internetowej placówki. Z nowych standardów przeszkolony powinien zostać cały personel, który ma kontakt z dziećmi – czyli np. lekarze i ich pomocnicy, rehabilitanci, ale też osoby pracujące w rejestracji. Nie wymaga się sprawdzania i szkolenia osób, które pracują w placówce, ale nie mają z dziećmi kontaktu, czyli np. osoby sprzątające, informatycy. Ponieważ ten obowiązek dotyczy każdej placówki medycznej, a nie tylko tych, które udzielają świadczeń dzieciom, szkolenia dotyczące standardów powinny obejmować co do zasady cały personel.

Wprowadzone zasady postępowania w zakresie nowych standardów są nowe, w związku z czym nie zostały wykształcone jeszcze konkretne wzory, w których zostałyby zawarte dokładne zasady dotyczące danych rodzajów przychodni. Standardy wdrażane w placówce medycznej powinny być dostosowane do jej specyfiki i odpowiadać na potrzeby dzieci-pacjentów, ich rodziców lub opiekunów oraz całego personelu.

„Nikomu nie powiemy, że nie wolno dziecka dotknąć, wziąć na kolana. Ale musicie sami ustalić standardy, postawić granice. Zasadą jest, żeby nie ukrywać bliższych kontaktów. Bo przemoc karmi się milczeniem” – Monika Horna-Cieślak, rzeczniczka praw dziecka.

Przepisy nie nakładają na placówki medyczne obowiązków w zakresie wyboru określonych rozwiązań. Istotne jest, aby możliwe było ustalenie przez małoletniego, jego opiekunów oraz personel placówki, jak należy się zachować w razie stwierdzenia zdarzeń krzywdzących dla małoletniego.

Zgodnie z ustawą nowe regulacje wewnątrz placówki powinny zawierać:

  • zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
  • zasady i procedury podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
  • procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskiej Karty”;
  • zasady przeglądu i aktualizacji standardów (przegląd oraz pisemna ocena ich stosowania powinna być dokonywana nie rzadziej niż raz na dwa lata);
  • zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki do stosowania standardów;
  • zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;
  • zasady udostępniania nowych regulacji rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim do zaznajomienia się z nimi;
  • osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
  • sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.

Dodatkowo ustawodawca wskazuje, że w zasadach powinny znaleźć się również poniższe trzy standardy:

  • wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi;
  • zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do Internetu;
  • zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.

Kontrola nowych obowiązków

Kontrolować obowiązek wdrożenia standardów może:

  • podmiot zarządzający lub nadzorujący daną placówkę (np. organ rejestrowy placówki medycznej),
  • Narodowy Fundusz Zdrowia w odniesieniu do placówek, które posiadają zawarte umowy na świadczenia finansowane ze środków publicznych.

Uwaga: W wypadku stwierdzenia naruszenia obowiązku wprowadzenia standardów pracownicy NFZ lub organ przeprowadzający kontrolę powinni niezwłocznie powiadomić o tym fakcie Policję lub prokuratora. Niewprowadzenie standardów stanowi bowiem wykroczenie zagrożone karą grzywny do 250 zł lub karą nagany, w wypadku dalszego ich niewdrożenia karze grzywny nie niższej niż 1000 zł, jednak nie wyższej niż 5000 zł.

Weryfikacja nowych pracowników

Oddzielna kara została wyznaczona za brak weryfikacji podczas rekrutacji oraz dopuszczenie do pracy osoby zweryfikowanej negatywnie. Za złamanie tych przepisów kierownik placówki podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo karze grzywny nie niższej niż 1000 zł, jednak nie wyższej niż 5000 zł.

W przypadku świadomego dopuszczenia do pracy osoby, która ma obowiązek stosowania się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi, grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przed nawiązaniem stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej takiej jak zlecenie lub kontrakt B2B z osobą, której obowiązki będą związane z leczeniem dzieci, kierownik placówki ma obowiązek uzyskać informację, czy dane nowego pracownika są zamieszczone w Rejestrze Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym (https://rps.ms.gov.pl/pl-PL/Public#/), a następnie je wydrukować i dołączyć do akt osobowych pracownika.

Obowiązki stojące po stronie kandydatów, które musi zweryfikować kierownik:

  • przedstawienie zaświadczenia o niekaralności w zakresie przestępstw z rozdziału XIX i XXV kodeksu karnego („kk”), art. 189a, art. 207 kk i ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Są to przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu (np. zabójstwo, bójka, pobicie itp.), przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (np. zgwałcenie, seksualne wykorzystanie małoletniego itp.), handel ludźmi, przestępstwo znęcania oraz wytwarzanie, posiadanie lub obrót narkotykami;
  • złożenie oświadczenia o państwie lub państwach (innych niż Polska), w których zamieszkiwał w ciągu ostatnich 20 lat.